- Sui blockchain là gì?
Sui là chuỗi khối lớp 1 không được phép đầu tiên được thiết kế từ đầu để cho phép người sáng tạo và nhà phát triển xây dựng trải nghiệm phục vụ cho hàng tỷ người dùng tiếp theo trong web3.
- Đội ngũ đứng sau Sui:
Sui là blockchain L1 được phát triển bởi Mysten Labs. Những người sáng lập là cựu nhân viên của Meta từng làm kiến trúc sư cho Diem, dự án tiền kỹ thuật số đã ngừng hoạt động của Facebook. Năm người họ là:
+ Evan Cheng (https://www.linkedin.com/in/chengevan/)
+ Adeniyi Abiodun (https://www.linkedin.com/in/emmanuel-abiodun/)
+ Sam Blackshear (https://www.linkedin.com/in/sam-blackshear-599b3965/)
+ George Danezis (https://www.linkedin.com/in/gdanezis/)
+ Kostas Kryptos (https://www.linkedin.com/in/chalkiaskostas/)
Xem qua hồ sơ của họ cho thấy đây là một nhóm có nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực như lập trình và cũng có đủ kinh nghiệm lãnh đạo và phát triển.
Nhóm của Mysten Labs đang thực hiện hai dự án:
+ Sui Move, ngôn ngữ lập trình được sửa đổi dựa trên Move gốc được tạo ra vào năm 2018 cho dự án Facebook Libra (Diem).
+ Dự án Sui, một blockchain bằng chứng cổ phần phi tập trung với lưu lượng và lưu trữ có thể mở rộng theo chiều ngang.
- Về dự án Sui
Những điểm nổi bật của Sui:
+ Sui giả định giao dịch Blockchain điển hình là chuyển giao người dùng sang người dùng hoặc thao tác tài sản và tối ưu hóa cho tình huống đó. Do đó, Sui phân biệt giữa hai loại tài sản:
Đối tượng sở hữu: chỉ có thể được sửa đổi bởi chủ sở hữu cụ thể của chúng
Đối tượng được chia sẻ: không có chủ sở hữu cụ thể và có thể được sửa đổi bởi nhiều người dùng.
Sự khác biệt này cho phép thiết kế đạt được độ trễ rất thấp bằng cách bỏ qua sự đồng thuận đối với các giao dịch đơn giản chỉ liên quan đến các đối tượng được sở hữu. Trong Sui, giao thức đồng thuận này chỉ được yêu cầu khi giao dịch liên quan đến các đối tượng được chia sẻ. Đối với điều này, Sui đưa ra mempool dựa trên Narwhal and Bullshark DAG và sự đồng thuận hiệu quả về khả năng chịu lỗi của Byzantine (BFT). Khi các đối tượng được chia sẻ có liên quan, người xác thực Sui đóng vai trò của các người xác thực tích cực hơn trong các blockchain khác để hoàn toàn ra lệnh cho giao dịch liên quan đến các giao dịch khác truy cập các đối tượng được chia sẻ. Do đó, các giao dịch trên Sui có thể được thực hiện song song. TPS hiện tại được cho là khoảng 120.000.
Ngoài ra, so với nhiều blockchain khác, nơi các giao dịch được chia thành các khối truyền thống, Sui xác thực chúng riêng lẻ. Sau khi thực hiện thành công, mỗi giao dịch sẽ được cấp một chứng chỉ xác thực đảm bảo rằng giao dịch đó sẽ không bị thu hồi.
+ Ngôn ngữ lập trình Move theo định hướng blockchain của Sui giúp giảm bớt trải nghiệm của nhà phát triển. Điều này có nghĩa là các lập trình viên sẽ có thể viết ít mã soạn sẵn hơn và mắc ít lỗi hơn với các khái niệm cơ bản. Một lợi ích tuyệt vời khác đối với các nhà phát triển Sui là blockchain cho phép họ triển khai hiệu quả các đối tượng có thể kết hợp hoặc NFT động có thể được nâng cấp và / hoặc nhóm theo cách cụ thể của ứng dụng. Điều này góp phần tạo ra nền kinh tế trong trò chơi phức tạp hơn và tạo ra phản hồi tốt hơn.
+ Cơ chế gas: người xác thực thiết lập phí gas tham chiếu cho mỗi epoch, là 24 giờ. Điều này đảm bảo rằng phí gas sẽ không biến động từ phút này sang phút tiếp theo. Nếu người xác thực đặt mức phí quá cao, họ sẽ nhận được ít phần thưởng khối hơn. Người xác thực cần đánh giá lẫn nhau, để thúc đẩy hành vi tốt. Mục tiêu là gas sẽ đủ thấp cho người dùng nhưng cũng đủ để trang trải chi phí của họ. Một tính năng nổi bật khác của cơ chế gas của Sui là người dùng trả phí riêng cho việc thực hiện giao dịch và để lưu trữ dữ liệu liên quan đến mỗi giao dịch. Sự tách biệt giữa đơn vị gas và giá gas rất hữu ích vì giá thị trường của SUI sẽ biến động theo thời gian tùy thuộc vào sự biến động của cung và cầu.
+ Trái ngược với nhiều blockchain truyền thống, Sui không đưa ra các giả định đồng bộ mạnh mẽ trên mạng. Điều này có nghĩa là Sui duy trì các thuộc tính bảo mật của nó trong các điều kiện mạng xấu, mạng bị chia cắt / phân vùng hoặc thậm chí là các cuộc tấn công DoS mạnh mẽ nhắm vào người xác thực.
Những điểm hạn chế của Sui:
+ So với các blockchains truyền thống khác chỉ yêu cầu thực hiện một giao thức đồng thuận, Sui cần áp dụng cả Phát sóng nhất quán Byzantine (Byzantine Consistent Broadcast) để quản lý các giao dịch đơn giản và một giao thức đồng thuận để xử lý các giao dịch với các đối tượng được chia sẻ. Do đó, các nhà phát triển Sui có nghĩa vụ phải giữ một cơ sở mã lớn hơn đáng kể.
+ Vì Sui từ bỏ sự đồng thuận đối với nhiều giao dịch để cho phép xử lý đa làn và loại bỏ tính năng chặn đầu dòng, người gửi chỉ được phép gửi một giao dịch tại một thời điểm. Do đó, các giao dịch bắt buộc phải hoàn tất một cách nhanh chóng.
+ Sui Move, ngôn ngữ lập trình độc quyền của Sui, là mới, điều này có thể tạo ra một trở ngại trong việc thuê các nhà phát triển mới không quen thuộc với Move cho dự án, sau đó có thể dẫn đến sự chậm trễ.
+ Cạnh tranh rất mạnh mẽ. Có rất nhiều blockchains L1 khác và Mysten Labs sẽ còn rất nhiều việc phải làm để có nhiều dự án hơn và tạo ra sự cường điệu cần thiết giữa người dùng để có được thành công lâu dài.
+ Vì chưa có phiên bản beta nào được tung ra nên vẫn còn tồn tại nhiều điều chưa chắc chắn.
- Về Tokenomics:
Mô hình tokenomics của Sui bao gồm 3 nhóm người tham gia chính: người dùng, chủ sở hữu mã thông báo SUI và người xác thực.
+ Người dùng: gửi các giao dịch đến nền tảng Sui để tạo, thay đổi và chuyển các tài sản kỹ thuật số hoặc giao tiếp với các ứng dụng phức tạp hơn được cung cấp bởi các hợp đồng thông minh
+ Chủ sở hữu mã thông báo SUI: Có thể ủy quyền mã thông báo của họ cho người xác thực và tham gia vào cơ chế Proof-of-stake. Họ cũng có thể tham gia vào quản trị của SUI
+ Người xác thực: Quản lý quá trình xử lý và thực hiện giao dịch trên nền tảng SUI
Mô hình tokenomics của Sui bao gồm 5 thành phần cốt lõi:
1. Mã thông báo SUI
Mã thông báo SUI là tài sản gốc trên nền tảng SUI. Tổng nguồn cung SUI được giới hạn ở mức 10 tỷ token. Hiện tại SUI chưa được bán công khai.
SUI thực hiện 4 chức năng:
+ Có thể được đặt cược để tham gia vào cơ chế đồng thuận PoS.
+ Được sử dụng để thanh toán phí gas để thực hiện các giao dịch và các hoạt động khác.
+ Có thể được sử dụng như một tài sản linh hoạt và có tính thanh khoản cho các ứng dụng khác nhau trong toàn bộ nền kinh tế Sui.
+ Cung cấp cho chủ sở hữu quyền tham gia biểu quyết trên chuỗi.
2. Phí gas
Phí gas được tính trên tất cả các hoạt động của mạng và được sử dụng để thưởng cho những người tham gia cơ chế đồng thuận PoS và ngăn chặn các cuộc tấn công spam và từ chối dịch vụ.
3. Quỹ lưu trữ của Sui
Quỹ lưu trữ của Sui chịu trách nhiệm chuyển phần thưởng cổ phần theo thời gian và đền bù cho những người xác nhận trong tương lai về chi phí lưu trữ trên chuỗi của dữ liệu đã được lưu trữ trước đó. Thiết kế chu đáo của nền tảng giúp đảm bảo rằng quỹ lưu trữ không bao giờ phải đối mặt với nguy cơ cạn kiệt và hoạt động như bình thường.
4. Cơ chế Proof-of-stake
Mô hình kinh tế của Sui ban cho người dùng Sui một vai trò giám sát quan trọng. Một mặt, người dùng muốn các giao dịch của họ được xử lý nhanh nhất và hiệu quả nhất có thể. Các ứng dụng của người dùng như ví khuyến khích điều này bằng cách ưu tiên giao tiếp với những người xác thực phản hồi nhanh nhất. Các hoạt động hiệu quả như vậy được đền bù bằng phần thưởng tăng cường so với các người xác thực phản hồi kém hơn. Mặt khác, người ủy quyền mã thông báo SUI nhận được phần thưởng được tăng cường hoặc bị phạt giống như người xác thực ủy quyền của họ. Do đó, người xác thực và người ủy quyền SUI tận dụng cơ chế đồng thuận PoS để lựa chọn và thu hút người dùng cũng như khen thưởng cho hành vi trung thực của họ.
5. Bỏ phiếu trên chuỗi
Ở Sui, bỏ phiếu trên chuỗi được sử dụng trong quản trị và nâng cấp giao thức blockchain và chủ sở hữu mã thông báo SUI có khả năng tham gia vào quy trình này.
- Về Backer:
Mysten Labs đã hoàn thành 2 vòng tài trợ cho đến nay, với tổng số tiền tài trợ là 336 triệu USD nâng mức định giá công ty lên hơn 2 tỷ đô la.
Vào tháng 12 năm 2021, Mysten Labs đã nhận được khoản tài trợ Series A 36 triệu USD từ các nhà đầu tư do a16z dẫn đầu.
Vào tháng 9 năm 2022, Mysten Labs đã nhận được 300 triệu USD trong khoản tài trợ Series B do FTX Ventures dẫn đầu.
Khi các nhà đầu tư lớn tham gia vào một dự án, đó thường là dấu hiệu tốt, bởi để có được hàng triệu đô la tiền tài trợ thì Sui phải trải qua các quy trình phân tích và đánh giá nghiêm ngặt. Cùng với sự hậu thuẫn từ các backer hàng đầu trong lĩnh vực tiền điện tử, Sui sẽ có đủ nguồn lực để xây dựng một hệ sinh thái mạnh mẽ để cạnh tranh với các blockchain khác đang có mặt trên thị trường.
- Về hệ sinh thái của Sui:
Hệ sinh thái của Sui vẫn còn rất mới, mạng lưới chỉ mới ở giai đoạn DevNet, chưa có nhiều dự án công bố triển khai trên mạng lưới này, các mảnh ghép cơ bản vẫn chưa xuất hiện đầy đủ.
Sau khi đội ngũ dự án trình làng Sui Wallet vào tháng 7, hệ sinh thái Sui đã chứng kiến sự xuất hiện của hàng loạt ví như Wave, Suiet, Hydro và một số loại khác.
Sự hợp tác gần đây với Axelar Network nhằm mục đích giúp các nhà phát triển Sui làm cầu nối với các ứng dụng tương thích với EVM.
Lời kết:
Sui là một dự Layer 1 mới và có khá nhiều tiềm năng phát triển trong thời gian tới. Trên lý thuyết , dự án có khả năng giải quyết các vấn đề và các blockchain lâu đời như Ethereum chưa giải quyết được.
Ngoài các đối thủ là các blockchain cũ như Ethereum, Avalanche, NEAR, hoặc Solana, thì Sui còn phải cạnh tranh với Aptos, một blockchain có nhiều điểm tương đồng khi cùng sử dụng ngôn ngữ lập trình Move và có các nhân sự cốt cán tách ra sau từ Diem.